Reizen is niet alleen een plezier, maar ook een echte bron van economische welvaart overal ter wereld. Teken van rijkdom, vrijheid en moderniteit, reizen maakt integraal deel uit van het leven van veel wereldburgers. Is verantwoord reizen mogelijk in een tijd van zulke globalisering? In 2017 waren er volgens de UNWTO (Wereldorganisatie voor Toerisme) 1,5 miljard toeristen voor 1,2 miljard aan inkomsten. De economische impact is enorm. Maar sinds enkele decennia heeft massatoerisme nadelige gevolgen voor de planeet, zoals lucht- en oceaanvervuiling. Soms schakelt de toeristische sector lokale werknemers in onder vaak discutabele arbeidsomstandigheden. Bovendien hebben sommige toeristische activiteiten geen directe impact op de lokale gemeenschappen. Maar gelukkig is dit geen noodlot!

Een nieuwe vorm van duurzaam toerisme is de afgelopen jaren ontstaan. Deze richt zich op het waarderen van de lokale economie, ethische ontwikkeling, solidariteit en eerlijke handel. Delen, mooie ontmoetingen en respect voor het milieu zijn de sleutelwoorden van deze mentaliteit.

Hier is alles wat je moet weten over verantwoord reizen.

Verantwoord reizen, een ethische benadering

Er zijn veel acties om verantwoord te reizen. Het verantwoord toerisme is al enkele jaren in opkomst, maar begint nu te worden gedemocratiseerd.

De UNWTO heeft in 1999 de Wereldcode voor Toerisme-ethiek opgesteld. Deze is bedoeld om zowel de actoren in de sector als de toeristen zelf te begeleiden naar een vorm van toerisme die de impact op het milieu, het cultureel erfgoed en de bewoners minimaliseert.

Dit ethisch charter is gebaseerd op de volgende principes:

• De toerist moet bijdragen aan het begrip en het wederzijds respect tussen mensen en samenlevingen
• Toerisme moet een bron zijn van individuele en collectieve ontplooiing
• Toerisme is een vector voor duurzame ontwikkeling
• Het maakt gebruik van het cultureel werelderfgoed van de mensheid en draagt bij aan de verrijking ervan
• Het is gunstig voor de gastlanden en -gemeenschappen

Verantwoord en duurzaam reizen vraagt om dezelfde waarden te dragen die je tijdens de reis wilt beleven. Respect, behoud van het milieu, de wens om te delen en lokale bevolkingen te ontmoeten zijn de pijlers van alternatief toerisme. De uitdaging is groot: reizen en tegelijkertijd de economische ontwikkeling van het bezochte land respecteren en de culturele en natuurlijke hulpbronnen behouden. (10 tips voor een eco-verantwoorde reis)

Hier zijn enkele punten die je een idee geven van wat verantwoord engagement op reis inhoudt:

• Goed informeren over de bestemming
• Kiezen voor serieuze en betrokken professionals
• Alleen het essentiële meenemen
• Informeren naar de gewoonten en gebruiken van de lokale bevolking
• De lokale keuken proeven
• Informeren over fooien
• Genieten van authentieke accommodaties
• Afval scheiden
• De aangegeven regels respecteren
• Letten op water- en energieverbruik, vooral in landen waar dit schaars is
• Geen "souvenirs" meenemen uit natuurgebieden
• Objecten kopen tegen hun juiste waarde om de lokale economie te steunen
• Liever doneren aan competente verenigingen die zich inzetten voor het behoud van soorten
• Misstanden tegen mensen, dieren of het milieu aanklagen
• Verplaatsingen en broeikasgassen minimaliseren, en een CO2-compensatie betalen
• Je ervaring delen met andere reizigers om bewustzijn te creëren over verantwoord reizen

Welke vormen van duurzaam toerisme zijn er?

Met een groeiende vraag wordt het aanbod van verantwoord toerisme steeds diverser. Hier is een niet-uitputtende lijst van de verschillende vormen van reizen die duurzaam toerisme kan aannemen:

Ecotoerisme

Dit is toerisme gericht op duurzame ontwikkeling, met als doel het behoud van biodiversiteit en culturele hulpbronnen van een natuurgebied. Bewustwording van deze kwesties is essentieel. Een lokale gids nemen om een nationaal of regionaal park te bezoeken is een voorbeeld van een ecologische aanpak die de lokale economie ondersteunt.

Ecovrijwilligerswerk

Deze reizen nemen de unieke vorm aan van hulp aan wetenschappers ter plaatse. Het is een goede manier om toegang te krijgen tot beschermde natuurgebieden die verboden zijn voor toeristen. Wetenschappelijke onderzoeksprogramma's hebben zelden voldoende financiering, daarom zijn vrijwilligers welkom.

Solidair toerisme

Lokale ontwikkelingsprojecten ondersteunen, opgaan in de gastbevolking, solidair toerisme draait om ontmoeting en menselijkheid. Verblijf bij de lokale bevolking, leven op het ritme van de locals, deelnemen aan gebruiken... De toerist wordt uitgenodigd om zo dicht mogelijk bij de lokale bevolking te leven. Voorbeeld: solidair reizen naar Madagaskar

Gemeenschapstoerisme

Het doel is om de lokale bevolking te betrekken bij de ontwikkeling van het toerisme. De lokale bevolking staat dus centraal in deze ervaring en is drager van projecten. Voorbeeld: deel een gemeenschapsbeleving in Bolivia

Participatief toerisme

Er zijn veel mogelijkheden om een participatieve verantwoorde reis te maken: van "couchsurfing" (gratis overal ter wereld bij mensen thuis verblijven) tot "wwoofing" (Working Weekend in Organic Farms), reizen terwijl je direct bij de lokale bevolking verblijft is nog nooit zo eenvoudig geweest. Je laten begeleiden door een local (een "greeter" genoemd) wordt steeds gebruikelijker in het toerisme. Gratis, authenticiteit en flexibiliteit zijn de sleutelwoorden van deze praktijken, die geworteld zijn in ontmoeting en delen.

Slow toerisme

Meer dan een programma, is het een mentaliteit. Slow toerisme geeft de voorkeur aan "de tijd nemen", ontmoetingen, lokale vervoersmiddelen, lokale gastronomie... Kwaliteit is belangrijker dan de kwantiteit van de reiservaringen. Ideaal om te onthaasten.

Humanitaire reizen

Dit is reizen combineren met het schenken van je tijd om organisaties aan de andere kant van de wereld te helpen. Of ook agrotourisme... De mogelijkheden om anders te reizen zijn eindeloos!

Welke bestemmingen verdienen de voorkeur?

Costa Rica, de Galápagos en Nicaragua zijn referenties op het gebied van alternatief toerisme. Maar in werkelijkheid is het mogelijk om overal ter wereld anders te reizen!

Je moet creatief zijn en je eigen reis op maat maken: waarom geen verantwoorde trektocht organiseren in Nepal, of deelnemen aan de bescherming van olifanten in Azië? Deze off-the-beaten-track reizen laten je grandioze landschappen ontdekken terwijl je een goed geweten houdt. Aarzel niet langer en vraag onze lokale agentschappen naar de mooiste reizen. Je zult uit je comfortzone moeten stappen en echte wereldreizigers worden, die met hun acties impact willen hebben.

Foto's (c) Lightscape – Unsplash (c) Jan Phoenix – Unsplash (c) Abigail Keenan – Unsplash (c) Haryo Setvadi – Unsplash