Reizen is niet alleen een genoegen, maar ook een echte bron om economische welvaart te creëren overal ter wereld. Symbool van rijkdom, vrijheid en moderniteit, reizen maakt integraal deel uit van het leven van veel wereldburgers. Is verantwoord reizen mogelijk in tijden van zulke globalisering?
In 2017 telden we volgens de WTO (Wereldorganisatie voor Toerisme) 1,5 miljard toeristen voor 1,2 miljard aan inkomsten. De economische effecten zijn enorm.
Maar sinds enkele decennia heeft massatoerisme schadelijke gevolgen voor de planeet, zoals lucht- en oceaanvervuiling. Soms betrekt de toeristenindustrie lokale arbeiders onder vaak twijfelachtige arbeidsomstandigheden. Of bepaalde toeristische activiteiten hebben geen directe impact op de lokale gemeenschappen. Maar gelukkig is dit geen noodlot!

Een nieuwe vorm van duurzaam toerisme is enkele jaren geleden ontstaan. Het richt zich op het bevorderen van de lokale economie, ethische ontwikkeling, solidariteit en eerlijke handel. Delen, mooie ontmoetingen en respect voor het milieu zijn de kernwoorden van deze mentaliteit.

Hier is alles wat je moet weten over verantwoord reizen.

Verantwoord reizen, een ethische benadering

De acties om verantwoord te reizen zijn talrijk. Het verantwoordelijk bewustzijn binnen het toerisme bestaat al enkele jaren, maar begint te democratiseren.

De WTO heeft in 1999 de Wereldcode voor Toeristische Ethiek opgesteld. Het richt zich op het begeleiden van zowel de actoren binnen de sectorontwikkeling als de toeristen zelf naar een toerisme dat de impact op het milieu, cultureel erfgoed en inwoners minimaliseert.

Dit ethische handvest is gebaseerd op de volgende principes:

• De toerist moet bijdragen aan wederzijds begrip en respect tussen mensen en samenlevingen.
• Toerisme moet een middel zijn voor individuele en collectieve ontplooiing.
• Toerisme is een middel voor duurzame ontwikkeling.
• Het maakt gebruik van het culturele werelderfgoed van de mensheid en draagt bij aan diens verrijking.
• Het is gunstig voor de gastlanden en -gemeenschappen.

Verantwoord en duurzaam reizen vraagt om dezelfde waarden te dragen die men tijdens de reis wil beleven. Respect, milieubehoud, verlangen om te delen en lokale bevolking te ontmoeten zijn de pijlers van alternatief toerisme. De uitdaging is groot: het gaat erom te reizen met respect voor de economische ontwikkeling van het bezochte land en het behoud van culturele en natuurlijke hulpbronnen. (10 tips voor een ecologisch verantwoorde reis)

Hier zijn enkele punten die je een idee geven van wat verantwoord engagement tijdens reizen inhoudt:

• Goed geïnformeerd zijn over de bestemming
• Kiezen voor serieuze en betrokken professionals
• Alleen het essentiële meenemen
• Zich informeren over de gewoonten en gebruiken van de lokale bevolking
• Proeven van de lokale keuken
• Zich informeren over fooien
• Genieten van authentieke accommodatiemogelijkheden
• Afval scheiden
• De regels respecteren die worden weergegeven
• Opletten met water- en energieverbruik, vooral in landen waar er een tekort aan is
• Geen "souvenirs" meenemen uit natuurlijke gebieden
• Objecten kopen tegen hun eerlijke waarde om de lokale economie te bevorderen
• De voorkeur geven aan donaties aan competente verenigingen die zich inzetten voor soortbehoud
• Misbruik melden met betrekking tot mensen, dieren of milieu
• De verplaatsingen en broeikasgassen minimaliseren, en een CO2-belasting betalen ter compensatie
• Ervaringen delen met andere reizigers om bewustzijn te creëren over verantwoord reizen

Welke vormen van duurzaam toerisme zijn er?

Met een groeiende vraag wordt het aanbod van verantwoord toerisme steeds diverser.
Hier is een niet-uitputtende lijst van verschillende vormen die duurzaam toerisme kan aannemen:

Ecotoerisme

Dit is een vorm van toerisme gericht op duurzame ontwikkeling, met als doel het behoud van biodiversiteit en culturele hulpbronnen in een natuurlijk gebied. Bewustwording over deze kwesties is essentieel. Een lokale gids nemen om een nationaal of regionaal park te bezoeken is een voorbeeld van een ecologische benadering die de lokale economie stimuleert.

Ecovrijwilligerswerk

Deze reizen nemen de unieke vorm aan van hulp aan wetenschappers ter plaatse. Het is een goede manier om toegang te krijgen tot beschermde natuurlijke gebieden die verboden zijn voor toeristen. Wetenschappelijke onderzoeksprogramma's hebben zelden genoeg financiering, daarom zijn vrijwilligers welkom.

Solidair toerisme

Het ondersteunen van lokale ontwikkelingsprojecten, zich mengen met gastgemeenschappen; solidair toerisme heeft ontmoeting en mens als hoeksteen. Verblijf bij lokale bewoners, leven op het ritme van de lokale bevolking, deelname aan gebruiken… De toerist wordt uitgenodigd om zo dicht mogelijk bij de lokale bevolking te leven. vb: solidair reis naar Madagaskar

Gemeenschapstoerisme

Het heeft als doel om lokale gemeenschappen te betrekken bij de ontwikkeling van toerisme. De lokale bevolking staat dus centraal in deze ervaring en drager van projecten. vb: deel een gemeenschappelijke ervaring in Bolivia

Participatief toerisme

Er zijn talloze mogelijkheden om participatief verantwoord te reizen; van "couchsurfing" (gratis accommodatie overal ter wereld direct bij bewoners) tot "wwoofing" (Working Weekend in Organic Farms), reizen terwijl je direct bij bewoners verblijft was nog nooit zo eenvoudig. Zich laten vergezellen door een local (een "greeter" genoemd) komt steeds vaker voor in het toerisme. Gratisheid, authenticiteit en flexibiliteit zijn de kernwoorden van deze praktijken die verankerd zijn in ontmoeting en delen.

Slow toerisme

Meer dan een programma, het is een mentaliteit. Slow toerisme geeft prioriteit aan "de tijd nemen", ontmoetingen, lokale vervoermiddelen, lokale gastronomie… De kwaliteit is belangrijker dan de kwantiteit aan ervaringen tijdens de reis. Ideaal om los te koppelen.

Humanitaire reis

Dit is het combineren van reizen met tijd schenken om structuren aan de andere kant van de wereld te helpen of agrotourisme… De mogelijkheden voor anders reizen zijn eindeloos!

Welke bestemmingen verdienen de voorkeur?

Costa Rica, de Galapagos evenals Nicaragua zijn referenties op het gebied van alternatief toerisme. Maar in werkelijkheid is het mogelijk om anders te reizen overal ter wereld! Creativiteit tonen en je eigen op maat gemaakte reis creëren: waarom niet een verantwoorde trektocht organiseren in Nepal of deelnemen aan de bescherming van olifanten in Azië? Deze off-the-beaten-path reizen maken het mogelijk om prachtige landschappen te ontdekken terwijl men goed geweten heeft. Aarzel niet langer en vraag onze lokale agentschappen naar de mooiste reizen. Je zult moeten durven afwijken van gebaande wegen en echte wereldreizigers worden die door hun acties impact willen hebben.

Foto's
(c) Lightscape – unsplash
(c) jan phoenix – unsplash
(c) abigaill keenan–unsplash
(c) Haryo Setvadi - unsplash